Soru: 132:Taşınmaz Rehninde Sabit Derece Sistemi Nedir?

Cevap : Cevap 132:Taşınmaz rehni ile diğer sınırlı ayni haklar arasında bir çatışma halinde bunların öncelik sırası, taşınmaz rehninin tesis tarihine göre değil taşınmaz rehninin bağlı olduğu, derecenin tesis tarihine göre belirlenir. Sabit derece sisteminde taşınmazın değeri farazi parçalara bölünmüştür. -Her farazi değer parçası için, bir rehin derecesi tesis edilmektedir. Rehinli alacaklının hakkı, alacağın bağlı olduğu derecenin farazi değerini aşamaz. -Önceki derecede, bulunan rehinli alacaklılar, alacaklarını tahsil etmedikçe, alt derecede bulunan alacaklılar, taşınmazın satış değerinden istifade edemezler. -Bir derecede, mevcut rehin hakkı sona ermişse, alt derecede bulunan rehin hakları, boşalan dereceye ilerleyemez. -Taşınmaz maliki boşalan bu derecelere, yeniden rehin tesis edebilir. Malik rehin hakları tesis etmeksizin de rehin dereceleri ihdas ederek bunların bazılarını boş tutabilir. Bunlara “saklı derece” denir. Malik isterse sonradan buraya rehin hakkı tesis eder ve bu rehin hakkı daha önce tesis edilmiş olsalar dahi alt derecede bulunan rehin haklarından önce gelir. -Bir rehin derecesinde, o derecenin farazi değerini aşmayacak şekilde yan rehin dereceleri ihdas edilerek birden fazla rehin hakkı tesis edilebilir. Bir örnekle açıklamaya çalışırsak; A lehine birinci derecede 200 bin TL, B lehine ikinci derecede 300 bin TL rehin tesis edilmiş olsun. Taşınmaz paraya çevrilip, A alacağının tamamını aldığı zaman, ikinci derecedeki B onun yerine ilerleyemez. A lehine 200 bin TL birinci derecede kurulmuş taşınmaz rehni varsa, taşınmaz maliki ikinci dereceyi miktarını belirtmek suretiyle kendisi lehine saklı tutarak, yeni alacak için üçüncü derecede (örneğin C lehine) rehin tesis edilebilir. A lehine 200 bin TL 1. derece Saklı derece 300 bin TL 2. derece C lehine 110 bin TL 3. derece Derecelerden sıra itibariyle önce gelen sona ererse, sonrakilerin onun yerine ilerlemeleri kural olarak kabul edilmemiştir. Yukarıdaki örnekte; taşınmazın paraya çevrilmesinden elde edilen 300 bin TL’den önce, 1. derecedeki A, derecedeki teminat miktarı olan 200 bin TL’yi alır. Geriye kalan 100 bin TL B’ye ödenir. B için 200 bin TL’lik rehin açığı kalır.